U danima vođenja borbi protiv okupatora, Mali Jastrebac je topografski veoma važna planina, dobrog je položaja i nudi veoma dobre, skoro idealne uslove za razvijanje borbenih dejstava, svih vrsta, bilo napadnih bilo u cilju njene fortifikacije ili manevarske odbrane. Nalazila se u neposrednoj blizini jačih neprijateljskih garnizona, među kojima se ističu: Niš, Aleksinac, Prokuplje i Doljevac. Sa planine su partizani Topličkog NOP odreda silazili prema neprijatelju i izvodili značajne borbene akcije na neprijateljsku živu silu, a ona im je pružala idealne uslove za odbranu slobodne teritorije u periodima neprijateljskih ofanziva i neprijateljske prevlasti na ovom terenu.
Početkom avgusta 1942. godine, okupatori i njihovi saradnici pod vođstvom Aćimovića, ministra unutrašnjih poslova Nedićeve kvinsliške vlade, sa preko 20.000 učesnika, planirali su potpuno uništavanje partizana u Dobriču, odnosno na Malom Jastrepcu, koji su od početka pokreta 1941. godine neprekidno napadali okupatore i domaće pomagače. Partizani koji su bili zdravi, sklonili su se u Istočnu Srbiju, preko Morave i u kruševački kraj.
Aćimovićeva potera počela je 10. avgusta i trajala je do 18. septebra 1942. godine. Bolesni i ranjeni partizani skrivali su se u zemunici na Bačevištu na Malom Jastrepcu, u Krajkovačkoj reci, i tamo su ostali skriveni dve noći. Trećeg dana,13. avgusta 1942. godine, zahvaljujući izdaji, nedićevci su uspeli da otkriju zemunicu. Da ne bi pali živi neprijatelju u ruke, pet partizana izvršilo je samoubistvo u samoj zemunici i to su : Nikodije Stojanović– Tatko, učitelj iz Stare Božurne i narodni heroj; Darinka Nestorović – Ljupče, student medicine iz Prokuplja; Borivoj Kurbanov, đak trgovačke akademije iz Niša; Miodrag Veljković– Karaman, ovčar iz Prokuplja; Milojko Nikolić – Duško, zemljoradnik iz Padine.U proboj neprijateljskog obruča pošli su i poginuli na samom izlazu iz zemunice: Milun Tošić, metalski radnik iz Sečanice; Borivoj Milošević – Nikola, radnik iz Dudulajca i Borivoje Stanojević – Živko, radnik iz Dudulajca.Predali su se Dragomir Đorđević – Ilija, zemljoradnik iz Držanovca, zatim Živojin Milenković iz Klisurice i Živko Nikolić – Vitez, zemljoradnik iz Padine.
Sledećeg dana tela ubijenih partizana bila su izložena na trgu u Prokuplju. Uhvaćeni partizani su mučeni u zatvorima u Prokuplju i Leskovcu, a zatim oterani u logor na Crvenom krstu i streljani.
Kao znak sećanja na ovaj događaj na Malom Jastrepcu, na mestu pogibije Tatkove grupe, podignut je spomenik i uređena i konzervirana Tatkova zemunica, koja se i danas čuva i obilazi 13. avgusta svake godine. U znak sećanja na žrtve ovog nemilog događaja podignut je spomenik sa uklesanim stihom:
„ Neka ovo kameno zdanje večno miluju,
Vetrovi i umivaju kiše planinske,
Neka ga iz ruku partizanskih ratnika,
Prihvate i do večnosti sačuvaju ruke,
Pokoljenja slobodarske Toplice.“
(13.08.1968.)
„Tatkova zemunica“ i spomenik partizanima na Malom Jastrepcu se smatraju jednim od važnijih tragova oslobodilačke borbe u Dobriču.
Do sada ste imali priliku da se upoznate sa planinom Mali Jastrebac i njenom značajnom istorijskom ulogom za sve meštane opštine Merošina. Obzirom da je planiina vekovima pamtila herojske podvige naših istorijskih junaka, ona danas pruža i mogućnost za odmor i rekreaciju u prirodi, razvoj lovnog turizma kao i seoskog turizma u podnožju same planine.
Predeo izuzetnih odlika „Tatkova zemunica“ nalazi se u centralnoj Srbiji, na teritoriji opštine Merošina. Zaštićeno područje je smešteno između korita Krajkovačke reke i Jašičkog potoka sa istočne strane i grebenskog dela Malog Jastrepca sa zapadne strane sa vrhovima Ljutički krst (904 m), Crveni breg (881 m) i Golemi laz (770 m).
Zaštita se proglašava radi očuvanja njegovih biološko-ekoloških, estetskih i kulturno-istorijskih vrednosti. Predmetni prostor je sastavni deo šireg okruženja bukovo-hrastovih šuma južnog dela planine Mali Jastrebac.
Osnovna vrednost Predela izuzetnih odlika „Tatkova zemunica“ čine biološko-ekološke, estetske i kulturno-istorijske vrednosti.
Unutar šumskog kompleksa nalazi se i nekoliko objekata: zemunica u kojoj je 13. avgusta 1942. godine poginuo Nikodije Stojanović „Tatko“, borac Topličkog partizanskog odreda i istaknuti borac Malojastrebačke čete.
Aćimovićeva potera počela je 10. avgusta i trajala je do 18. septembra 1942. Verovatno zbog izdaje jednog partizana, u zemunici na Bačevištu na Malom Jastrepcu 13. avgusta bila je otkrivena grupa partizana. Na Jastrepcu je u zemunicama ostalo 25 partizana, uglavnom bolesnih i ranjenih, kojima je komandovao Tatko.
Da ne bi pali živi neprijatelju u ruke, pet partizana je izvršilo samubistvo u samoj zemunici:
#Nikodije Stojanović Tatko, ućitelj iz stare Božurne,
#Darinka Nestorović Ljupče, student medicine iz Prokuplja,
#Borivoj Kurbanov, Đak trgovačke akademije iz Niša,
#Miodrag Veljković-Karaman, ovčar iz Prokuplja,
#Milojko Nikolić -Duško, zemljoradnik iz Padine.
U proboj neprijateljskog obruča pošli su i poginuli na samom izlazu iz zemunice:
#Milun Tošić -Lune, metalski radnik iz Sečanice
#Borivoj Milošević –Nikola, radnik iz Dudulajca i
#Borivoje Stanković –Živko, radnik iz Dudulajca.
Predali su se:
#Dragomir Đorđević –Ilija, zemljoradnik iz Držanovca
#Živojin Milenković iz Klisurice i
#Živko Nikolić –Vitez, zemljiradnik iz Padine.
Njih petoro, među kojima i Nikodije Stojanović Tatko, izvršilo je samubistvo, da ne bi živi pali u ruke neprijatelja. Sledećeg dana tela ubijenih partizana bila su izložena na trgu u Prokuplju.
